-یاران حق در امانند
-مقدمه
-مفهوم حق
-حقوق متقابل رهبری و امام
-ویژگی های حقوق رهبری و مردم
-حقوق رهبری بر مردم
-وفاداری مردم نسبت به رهبر برگزیده ی خویش
-خیرخواهی و اندرزدهی مسلمین
-پذیرش و اجابت دعوت رهبری
-اطاعت فرمان رهبری و انجام اوامروی
-تفسیر غزل (غلام شاه جهان)(6190)
-سلاطین و بزرگانی که در مشهد مدفون هستند(5537)
-فضیلت زیارت حضرت رضا(4729)
-اولین غزل حضرت حافظ(3662)
-نوحه وداع امام حسن با برادر(3579)
-چگونه برای ظهور امام زمان (ع) آمادگی پیدا کنیم؟(3578)
-توسل به امام هادی(3347)
-ظلم پایدار نیست(2808)
-شهادت و محل دفن امام حسن(2093)
-دعای هنگام غسل زیارت(1911)
کد مطلب:312179 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:578
چرا حضرت زهرا(س) شبانه دفن شد؟
طرح شبهه:
می گویند فاطمه را شبانه دفن كرده اند، خوب این به خاطر وصیت حضرت فاطمه به اسماء بنت عمیس خانم حضرت ابوبكر بود كه نمی خواست اندازه جسدش را نامحرم ببیند.
نقد و بررسی:
دفن شبانه، نماز بدون حضور و اطلاع خلیفه، قبر پنهان، اسراری است كه در درون خود پیام ها دارند. درست است كه فاطمه این چنین خواست و این گونه وصیت كرد؛ ولی چه اتفاقی افتاده است كه زهرا سلام الله علیها وصیت تاریخی اش را با این در خواست ها به پایان می برد؟!! مگر نه این است كه خشم و ناراحتی اش را نسبت به دشمنانش اظهار می كند و در واقع چندین پرسش را در برابر نگاههای تیز بین مورخان و آیندگان می گذارد تا به پرسند: چرا قبر فاطمه پنهان است؟ و چرا دختر پیامبر شبانه و پنهانی دفن شد؟ و چرا علی علیه السلام بدون اطلاع ابوبكر و عمر بر وی نماز خواند؟ و…
آیا كسی كه جانشین پیامبر بود ( آن گونه كه خود ادعا كرده اند) شایستگی نماز خواندن بر وی را نداشت؟
آری، فاطمه وصیت كرد كه او را شبانه دفن نموده و هیچ یك از كسانی را كه بر وی ستم كرده اند، خبر نكنند، و این بهترین سند برای شیعه است تا ثابت كنند كه صدیقه شهیده مظلوم از دنیا رفته و از افرادی كه بر وی ستم كرده اند، هرگز راضی نشده است.
روایات فراوانی در كتاب های شیعه و سنی بر این مطلب دلالت دارد كه به اختصار چند روایت را ذكر می كنیم:
دفن شبانه، در روایات اهل سنت:
محمد بن اسماعیل بخاری می نویسد:
وَعَاشَتْ بَعْدَ النبی صلی الله علیه وسلم سِتَّةَ أَشْهُرٍ فلما تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ لَیْلًا ولم یُؤْذِنْ بها أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّی علیها.
فاطمه زهرا سلام الله علیها، شش ماه پس از رسول خدا (ص) زنده بود، زمانی كه از دنیا رفت، شوهرش علی علیه السلام او را شبانه دفن كرد و ابوبكر را با خبر نساخت.
البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای256هـ)، صحیح البخاری، ج 4، ص 1549، ح3998، كتاب المغازی، باب غزوة خیبر، تحقیق د. مصطفی دیب البغا، ناشر: دار ابن كثیر، الیمامة - بیروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987.
ابن قتیبه دینوری در تأویل مختلف الحدیث می نویسد:
وقد طالبت فاطمة رضی الله عنها أبا بكر رضی الله عنه بمیراث أبیها رسول الله صلی الله علیه وسلم فلما لم یعطها إیاه حلفت لا تكلمه أبدا وأوصت أن تدفن لیلا لئلا یحضرها فدفنت لیلا.
فاطمه از ابوبكر میراث پدرش را خواست، ابوبكر نپذیرفت، قسم خورد كه دیگر با او (ابو بكر) سخن نگوید و وصیت كرد كه شبانه دفن شود تا او (ابوبكر) در دفن وی حاضر نشود.
الدینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (متوفای276هـ)، تأویل مختلف الحدیث، ج 1، ص 300، تحقیق: محمد زهری النجار، ناشر: دار الجیل، بیروت، 1393هـ، 1972م.
عبد الرزاق صنعانی می نویسد:
عن بن جریج وعمرو بن دینار أن حسن بن محمد أخبره أن فاطمة بنت النبی صلی الله علیه وسلم دفنت باللیل قال فرَّ بِهَا علی من أبی بكر أن یصلی علیها كان بینهما شیء.
فاطمه دختر پیامبر شانه به خاك سپرده شد، تا ابوبكر بر وی نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود.
و در ادامه نیز می گوید:
عبد الرزاق عن بن عیینة عن عمرو بن دینار عن حسن بن محمد مثله الا أنه قال اوصته بذلك
از حسن بن محمد بن نیز همانند این روایت نقل شده است؛ مگر این كه در این روایت قید شده است كه خود فاطمه این چنین وصیت كرده بود.
الصنعانی، أبو بكر عبد الرزاق بن همام (متوفای211هـ)، المصنف، ج 3، ص 521، حدیث شماره 6554 و حدیث شماره: 6555، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، ناشر: المكتب الإسلامی - بیروت، الطبعة: الثانیة، 1403هـ.
و ابن بطال در شرح صحیح بخاری می نویسد:
أجاز أكثر العلماء الدفن باللیل... ودفن علیُّ بن أبی طالب زوجته فاطمة لیلاً، فَرَّ بِهَا من أبی بكر أن یصلی علیها، كان بینهما شیء.
اكثر علما دفن جنازه را در شب اجازه داده اند. علی بن ابوطالب، همسرش فاطمه را شبانه دفن كرد تا ابوبكر به او نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود.
إبن بطال البكری القرطبی، أبو الحسن علی بن خلف بن عبد الملك (متوفای449هـ)، شرح صحیح البخاری، ج 3، ص 325، تحقیق: أبو تمیم یاسر بن إبراهیم، ناشر: مكتبة الرشد - السعودیة / الریاض، الطبعة: الثانیة، 1423هـ - 2003م.
ابن أبی الحدید به نقل از جاحظ (متوفای 255) می نویسد:
وظهرت الشكیة، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلك من فاطمة ( علیها السلام ) أنها أوصت أن لا یصلی علیها أبوبكر.
شكایت و ناراحتی فاطمه (از دست غاصبین) به حدی رسید كه وصیت كرد ابوبكر بر وی نماز نخواند.
إبن أبی الحدید المدائنی المعتزلی، أبو حامد عز الدین بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفای655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 157، تحقیق محمد عبد الكریم النمری، ناشر: دار الكتب العلمیة - بیروت / لبنان، الطبعة: الأولی، 1418هـ - 1998م.
و در جای دیگر می نویسد:
وأما إخفاء القبر، وكتمان الموت، وعدم الصلاة، وكل ما ذكره المرتضی فیه، فهو الذی یظهر ویقوی عندی، لأن الروایات به أكثر وأصح من غیرها، وكذلك القول فی موجدتها وغضبها.
مخفی كردن مرگ فاطمه (سلام الله علیها) و محل دفن او و نماز نخواندن ابوبكر و عمر و هر آن چه كه سید مرتضی گفته است، مورد تأیید و قبول من است؛ زیرا روایات بر اثبات این موارد صحیح تر و بیشتر است و همچنین ناراحتی و خشم فاطمه بر شیخین نزد من از اقوال دیگر اعتبار بیشتری دارد.
شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 170.
دفن شبانه در روایات شیعه:
هر چند كه سبب وصیت صدیقه طاهره در میان شیعیان مشخص و اجماعی است؛ اما در عین حال به یك روایت و سخن اشاره می كنیم.
مرحوم شیخ صدوق در علت دفن شبانه آن حضرت می نویسد:
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَیِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ (علیها السلام) بِاللَّیْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لا یُصَلِّیَ عَلَیْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلانِ ].
علی بن ابوحمزه از امام صادق علیه السلام پرسید: چرا فاطمه را شب دفن كردند نه روز؟ فرمود: فاطمه سلام الله علیها وصیت كرده بود تا در شب وی را دفن كنند تا ابوبكر و عمر بر جنازه آن حضرت نماز نخوانند.
الصدوق، أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای381هـ)، علل الشرایع، ج 1، ص185، تحقیق: تقدیم: السید محمد صادق بحر العلوم، ناشر: منشورات المكتبة الحیدریة ومطبعتها - النجف الأشرف، 1385 - 1966 م .
مرحوم صاحب مدارك رضوان الله تعالی علیه می گوید:
إنّ سبب خفاء قبرها ( علیها السلام ) ما رواه المخالف والمؤالف من أنها ( علیها السلام ) أوصت إلی أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) أن یدفنها لیلا لئلا یصلی علیها من آذاها ومنعها میراثها من أبیها ( صلی الله علیه وآله وسلم ).
علت مخفی بودن محل دفن فاطمه سلام الله علیها آن گونه كه مخالف و موافق نقل كرده اند این است كه آن حضرت به امیرمؤمنان علیه السلام سفارش كرد تا او را شبانه دفن كند تا آنان كه او را اذیت كرده و از ارث پدرش محروم كرده بودند بر وی نماز نخوانند.
الموسوی العاملی، السید محمد بن علی (متوفای1009هـ)، مدارك الأحكام فی شرح شرائع الاسلام، ج 8، ص279، نشر و تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الأولی، 1410هـ.
نتیجه:
با توجه به مدارك موجود و اعتراف بزرگان اهل سنت، دلیل دفن شبانه آن حضرت وصیت آن حضرت بود كه نمی خواست افرادی كه بر او ستم كرده اند، بر جنازه اش نماز بخوانند و با این كار خشم خود را از غاصبان خلافت جاودانه ساخت.
می گویند فاطمه را شبانه دفن كرده اند، خوب این به خاطر وصیت حضرت فاطمه به اسماء بنت عمیس خانم حضرت ابوبكر بود كه نمی خواست اندازه جسدش را نامحرم ببیند.
نقد و بررسی:
دفن شبانه، نماز بدون حضور و اطلاع خلیفه، قبر پنهان، اسراری است كه در درون خود پیام ها دارند. درست است كه فاطمه این چنین خواست و این گونه وصیت كرد؛ ولی چه اتفاقی افتاده است كه زهرا سلام الله علیها وصیت تاریخی اش را با این در خواست ها به پایان می برد؟!! مگر نه این است كه خشم و ناراحتی اش را نسبت به دشمنانش اظهار می كند و در واقع چندین پرسش را در برابر نگاههای تیز بین مورخان و آیندگان می گذارد تا به پرسند: چرا قبر فاطمه پنهان است؟ و چرا دختر پیامبر شبانه و پنهانی دفن شد؟ و چرا علی علیه السلام بدون اطلاع ابوبكر و عمر بر وی نماز خواند؟ و…
آیا كسی كه جانشین پیامبر بود ( آن گونه كه خود ادعا كرده اند) شایستگی نماز خواندن بر وی را نداشت؟
آری، فاطمه وصیت كرد كه او را شبانه دفن نموده و هیچ یك از كسانی را كه بر وی ستم كرده اند، خبر نكنند، و این بهترین سند برای شیعه است تا ثابت كنند كه صدیقه شهیده مظلوم از دنیا رفته و از افرادی كه بر وی ستم كرده اند، هرگز راضی نشده است.
روایات فراوانی در كتاب های شیعه و سنی بر این مطلب دلالت دارد كه به اختصار چند روایت را ذكر می كنیم:
دفن شبانه، در روایات اهل سنت:
محمد بن اسماعیل بخاری می نویسد:
وَعَاشَتْ بَعْدَ النبی صلی الله علیه وسلم سِتَّةَ أَشْهُرٍ فلما تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ لَیْلًا ولم یُؤْذِنْ بها أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّی علیها.
فاطمه زهرا سلام الله علیها، شش ماه پس از رسول خدا (ص) زنده بود، زمانی كه از دنیا رفت، شوهرش علی علیه السلام او را شبانه دفن كرد و ابوبكر را با خبر نساخت.
البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای256هـ)، صحیح البخاری، ج 4، ص 1549، ح3998، كتاب المغازی، باب غزوة خیبر، تحقیق د. مصطفی دیب البغا، ناشر: دار ابن كثیر، الیمامة - بیروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987.
ابن قتیبه دینوری در تأویل مختلف الحدیث می نویسد:
وقد طالبت فاطمة رضی الله عنها أبا بكر رضی الله عنه بمیراث أبیها رسول الله صلی الله علیه وسلم فلما لم یعطها إیاه حلفت لا تكلمه أبدا وأوصت أن تدفن لیلا لئلا یحضرها فدفنت لیلا.
فاطمه از ابوبكر میراث پدرش را خواست، ابوبكر نپذیرفت، قسم خورد كه دیگر با او (ابو بكر) سخن نگوید و وصیت كرد كه شبانه دفن شود تا او (ابوبكر) در دفن وی حاضر نشود.
الدینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (متوفای276هـ)، تأویل مختلف الحدیث، ج 1، ص 300، تحقیق: محمد زهری النجار، ناشر: دار الجیل، بیروت، 1393هـ، 1972م.
عبد الرزاق صنعانی می نویسد:
عن بن جریج وعمرو بن دینار أن حسن بن محمد أخبره أن فاطمة بنت النبی صلی الله علیه وسلم دفنت باللیل قال فرَّ بِهَا علی من أبی بكر أن یصلی علیها كان بینهما شیء.
فاطمه دختر پیامبر شانه به خاك سپرده شد، تا ابوبكر بر وی نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود.
و در ادامه نیز می گوید:
عبد الرزاق عن بن عیینة عن عمرو بن دینار عن حسن بن محمد مثله الا أنه قال اوصته بذلك
از حسن بن محمد بن نیز همانند این روایت نقل شده است؛ مگر این كه در این روایت قید شده است كه خود فاطمه این چنین وصیت كرده بود.
الصنعانی، أبو بكر عبد الرزاق بن همام (متوفای211هـ)، المصنف، ج 3، ص 521، حدیث شماره 6554 و حدیث شماره: 6555، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، ناشر: المكتب الإسلامی - بیروت، الطبعة: الثانیة، 1403هـ.
و ابن بطال در شرح صحیح بخاری می نویسد:
أجاز أكثر العلماء الدفن باللیل... ودفن علیُّ بن أبی طالب زوجته فاطمة لیلاً، فَرَّ بِهَا من أبی بكر أن یصلی علیها، كان بینهما شیء.
اكثر علما دفن جنازه را در شب اجازه داده اند. علی بن ابوطالب، همسرش فاطمه را شبانه دفن كرد تا ابوبكر به او نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود.
إبن بطال البكری القرطبی، أبو الحسن علی بن خلف بن عبد الملك (متوفای449هـ)، شرح صحیح البخاری، ج 3، ص 325، تحقیق: أبو تمیم یاسر بن إبراهیم، ناشر: مكتبة الرشد - السعودیة / الریاض، الطبعة: الثانیة، 1423هـ - 2003م.
ابن أبی الحدید به نقل از جاحظ (متوفای 255) می نویسد:
وظهرت الشكیة، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلك من فاطمة ( علیها السلام ) أنها أوصت أن لا یصلی علیها أبوبكر.
شكایت و ناراحتی فاطمه (از دست غاصبین) به حدی رسید كه وصیت كرد ابوبكر بر وی نماز نخواند.
إبن أبی الحدید المدائنی المعتزلی، أبو حامد عز الدین بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفای655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 157، تحقیق محمد عبد الكریم النمری، ناشر: دار الكتب العلمیة - بیروت / لبنان، الطبعة: الأولی، 1418هـ - 1998م.
و در جای دیگر می نویسد:
وأما إخفاء القبر، وكتمان الموت، وعدم الصلاة، وكل ما ذكره المرتضی فیه، فهو الذی یظهر ویقوی عندی، لأن الروایات به أكثر وأصح من غیرها، وكذلك القول فی موجدتها وغضبها.
مخفی كردن مرگ فاطمه (سلام الله علیها) و محل دفن او و نماز نخواندن ابوبكر و عمر و هر آن چه كه سید مرتضی گفته است، مورد تأیید و قبول من است؛ زیرا روایات بر اثبات این موارد صحیح تر و بیشتر است و همچنین ناراحتی و خشم فاطمه بر شیخین نزد من از اقوال دیگر اعتبار بیشتری دارد.
شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 170.
دفن شبانه در روایات شیعه:
هر چند كه سبب وصیت صدیقه طاهره در میان شیعیان مشخص و اجماعی است؛ اما در عین حال به یك روایت و سخن اشاره می كنیم.
مرحوم شیخ صدوق در علت دفن شبانه آن حضرت می نویسد:
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَیِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ (علیها السلام) بِاللَّیْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لا یُصَلِّیَ عَلَیْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلانِ ].
علی بن ابوحمزه از امام صادق علیه السلام پرسید: چرا فاطمه را شب دفن كردند نه روز؟ فرمود: فاطمه سلام الله علیها وصیت كرده بود تا در شب وی را دفن كنند تا ابوبكر و عمر بر جنازه آن حضرت نماز نخوانند.
الصدوق، أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای381هـ)، علل الشرایع، ج 1، ص185، تحقیق: تقدیم: السید محمد صادق بحر العلوم، ناشر: منشورات المكتبة الحیدریة ومطبعتها - النجف الأشرف، 1385 - 1966 م .
مرحوم صاحب مدارك رضوان الله تعالی علیه می گوید:
إنّ سبب خفاء قبرها ( علیها السلام ) ما رواه المخالف والمؤالف من أنها ( علیها السلام ) أوصت إلی أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) أن یدفنها لیلا لئلا یصلی علیها من آذاها ومنعها میراثها من أبیها ( صلی الله علیه وآله وسلم ).
علت مخفی بودن محل دفن فاطمه سلام الله علیها آن گونه كه مخالف و موافق نقل كرده اند این است كه آن حضرت به امیرمؤمنان علیه السلام سفارش كرد تا او را شبانه دفن كند تا آنان كه او را اذیت كرده و از ارث پدرش محروم كرده بودند بر وی نماز نخوانند.
الموسوی العاملی، السید محمد بن علی (متوفای1009هـ)، مدارك الأحكام فی شرح شرائع الاسلام، ج 8، ص279، نشر و تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الأولی، 1410هـ.
نتیجه:
با توجه به مدارك موجود و اعتراف بزرگان اهل سنت، دلیل دفن شبانه آن حضرت وصیت آن حضرت بود كه نمی خواست افرادی كه بر او ستم كرده اند، بر جنازه اش نماز بخوانند و با این كار خشم خود را از غاصبان خلافت جاودانه ساخت.